ISPS Kodu Nedir?

ISPS, Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodunun (International Ship and Port Facility Security Code) kısaltmasıdır. Bu kod, Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından hazırlanmış ve SOLAS Sözleşmesi (Denizde Can Güvenliği) kapsamında 2004 yılında zorunlu hale getirilmiştir.

ISPS Kodu, özellikle 11 Eylül saldırılarından sonra artan küresel terör endişelerine doğrudan bir yanıt olarak oluşturulmuştur. Gemiler ve limanlar için dünya genelinde tutarlı bir güvenlik yaklaşımı sunar. Bunu hem gemilere hem de bu gemilere hizmet veren limanlara uygulanan bir güvenlik çatısı gibi düşünebilirsiniz.

ISPS Kapsamında Neler Var?

ISPS Kodu şunları içerir:

• Üç Güvenlik Seviyesi
  Seviye 1: Normal
  Seviye 2: Yüksek risk
  Seviye 3: Olağanüstü veya ani tehdit

  Gemiler ve limanlar, o an geçerli olan güvenlik seviyesine göre operasyonlarını ayarlamak zorundadır. Bu seviyeler, tehdidin ciddiyetini anlamayı ve uygun şekilde hareket etmeyi sağlar.

• Gemi Güvenlik Planı (SSP)
  Uluslararası sefer yapan 500 GT üzeri her gemi, erişim kontrolü, izleme, iletişim ve acil durum prosedürlerini içeren özel bir güvenlik planına sahip olmalıdır.

• Liman Tesisi Güvenlik Planı (PFSP)
  Limanların da benzer şekilde kendi güvenlik önlemlerini belirleyen planları olmalıdır. Bu planlar, kargo taramasını, personel erişim kontrolünü ve gemilerle koordinasyonu içerir.

• Atanmış Güvenlik Görevlileri
  Her gemi ve liman tesisi şu görevlilere sahip olmalıdır:

  • SSO: Gemi Güvenlik Görevlisi
  • CSO: Şirket Güvenlik Görevlisi
  • PFSO: Liman Tesisi Güvenlik Görevlisi

  Bu kişiler, güvenlik planlarının hazırlanması, uygulanması ve personel eğitimlerinin yürütülmesinden sorumludur.

• Erişim Kontrolü
  Kim gemiye binebilir, kim binemez konusu ISPS’nin temelidir. Havaalanı güvenliğine benzer şekilde, kimlik kontrolleri, CCTV izleme ve sınırlı alan denetimleri bu kapsamda uygulanır.

Yaygın Yanılgılar

Pek çok kişi ISPS Kodunu, genel gemi emniyet düzenlemeleriyle karıştırır. Ancak SOLAS, yangın güvenliği, can kurtarma ekipmanları ve seyir sistemleri gibi daha geniş güvenlik alanlarını kapsarken, ISPS Kodu yalnızca güvenlik ile ilgilenir.

Bir diğer yanlış inanış da, ISPS Kodunun sadece büyük gemilere ya da özel kargo türlerine uygulandığıdır. Gerçekte, şu unsurlara uygulanır:

• 500 GT üzeri yük gemileri
• Yolcu gemileri
• Mobil açık deniz sondaj üniteleri
• Bu tür gemilere hizmet veren liman tesisleri

Yani ister bir yolcu gemisi işletin ister bir yük hattı yönetin, ISPS Kodu muhtemelen sizi etkiliyordur.

Kimler Bu Konuya Dikkat Etmeli?

Denizcilik sektöründeyseniz, ISPS Kodu muhtemelen işinizin doğrudan bir parçasıdır. Anlamanız ve uymanız gereken gruplar şunlardır:

• Gemi zabitleri ve mürettebat: Her güvenlik seviyesinde ne yapılacağını bilmek hayati önem taşır.
• Liman operatörleri: Erişim kontrolü, izleme ve gemilerle koordinasyon günlük iş akışının bir parçasıdır.
• Lojistik ve taşımacılık firmaları: ISPS uyumu, sevkiyat sürelerini, sigortayı ve gümrük işlemlerini etkileyebilir.
• Güvenlik hizmeti sağlayıcıları: Pek çok liman ve gemi, ISPS planlarının uygulanması için dış destek alır.

Her gün güvertede olmasanız bile, deniz yoluyla yük taşıyorsanız ISPS Kodu tedarik zincirinizi koruyan sistemin bir parçasıdır.

ISPS Kodu Uygulamada Nasıl İşler?

Diyelim ki bir konteyner gemisi, bölgesel çatışmaların yaşandığı riskli bir bölgeye yaklaşıyor. Yetkili denizcilik otoritesi güvenlik seviyesini 1’den 2’ye çıkarabilir.

Bu durumda şunlar olur:

• Gemi Güvenlik Görevlisi, erişim kısıtlamalarını artırır. Bazı kapılar kilitlenir, kimlik kontrolleri sıklaştırılır.
• Mürettebat, olası riskler ve nasıl hareket edecekleri konusunda bilgilendirilir.
• Liman otoriteleriyle iletişim daha ayrıntılı ve resmi hale gelir.
• Gemi üzerinde stratejik noktalara güvenlik personeli yerleştirilir.
• Kargo belgeleri ve muayeneler sıkı bir şekilde kontrol edilir.

ISPS Kodunun en güzel yanı esnek olmasıdır. Her gemi ve liman, kendi risk düzeyine ve kapasitesine göre planlarını özelleştirebilir.

Sonuç: Neden Gerçekten Önemlidir?

Güvenlik, denizcilik operasyonlarının en göz önünde olmayan ama en hayati yönlerinden biridir. ISPS Kodu, gemilerin, mürettebatın, kargonun ve limanların gerçek tehditlere karşı korunmasını sağlar.

Deniz taşımacılığı, liman işletmeciliği ya da lojistikle ilgilenen herkes için ISPS Kodunu anlamak sadece bir yasal gereklilik değil, küresel ticaretin güvenliğini sağlamanın aktif bir parçasıdır.

Bugün geminizin veya limanınızın ISPS kapsamındaki güvenlik duruşunu nasıl güçlendiriyorsunuz? Planlarınızı gözden geçirmek, bir tatbikat yapmak ya da ekibinizi yeniden eğitmek olsun, her adım önemlidir.

SSS: ISPS Kodu Uygulamada Ne Anlama Geliyor?

1. ISPS Kodu'nu kim denetler ve bir gemi ya da liman kurallara uymazsa ne olur?

ISPS Kodu'nun uygulanmasını genellikle her ülkenin kendi denizcilik otoritesi denetler. Bu denetimler liman devleti kontrolleri veya bayrak devleti denetimleriyle yapılır. Uymayan gemi ya da limanlar para cezaları, limana giriş yasağı, geminin alıkonulması ya da ağır durumlarda kara listeye alınma gibi yaptırımlarla karşılaşabilir.

2. ISPS kapsamında güvenlik tatbikatları veya eğitimleri ne sıklıkla yapılmalı?

Gemiler ve liman tesisleri en az her üç ayda bir güvenlik tatbikatı yapmalı ve yılda bir kez kapsamlı bir güvenlik tatbikatı gerçekleştirmelidir. Bu sayede tüm personel görevlerini bilir ve gerçek bir tehdit durumunda hızlıca hareket edebilir.

3. Gemi Güvenlik Görevlisi (SSO) ile Şirket Güvenlik Görevlisi (CSO) arasındaki fark nedir?

SSO, gemi üzerindeki güvenlik planını uygulayan kişidir. CSO ise şirketin tüm filosundan sorumludur ve kıyıdan genel güvenlik takibini yapar. CSO, her gemideki SSO’ya rehberlik eder ve ISPS uyumunu şirket genelinde koordine eder.

4. ISPS Kodu yurt içi sefer yapan gemiler veya küçük tekneler için de geçerli mi?

Genellikle hayır. ISPS Kodu, uluslararası sefer yapan 500 GT üzeri gemiler için zorunludur. Ancak bazı ülkeler, iç hatlarda veya küçük tonajlı gemilerde de benzer kuralları kendi ulusal mevzuatlarıyla uygulayabilir.

5. ISPS Kodu siber güvenliği de kapsıyor mu?

Doğrudan değil. ISPS fiziksel güvenliğe odaklanır, ancak denizcilikte siber tehditlerin artması nedeniyle IMO, gemi ve limanların siber risk yönetimini de güvenlik planlarına dahil etmelerini öneren ayrı kılavuzlar yayımlamıştır.

6. Güncel güvenlik seviyesi gemilere ve limanlara nasıl bildirilir?

Güvenlik seviyeleri, gemiler için bayrak devleti, limanlar için ise liman devleti otoriteleri tarafından belirlenir ve bildirilir. Gemilere bu bilgiler genellikle resmi yazışmalar ya da liman haberleşme sistemleri aracılığıyla iletilir.

7. ISPS Kodu, yükleme ve boşaltma işlemlerini etkiler mi?

Evet. ISPS Kodu kapsamında yük işlemleri sırasında belge kontrolleri, mühür incelemesi ve kısıtlı alanlara erişim gibi güvenlik adımları uygulanmalıdır. Bu durum zaman planlamasını ve kara ekibiyle koordinasyonu doğrudan etkileyebilir.

8. ISPS Kodu'nun gerçek bir tehdidi önlediği örnekler var mı?

Her olay kamuoyuna açıklanmasa da, ISPS uygulamaları sayesinde şüpheli kişilerin gemilere veya kısıtlı alanlara girişi engellenmiş birçok vaka olmuştur. ISPS, çoğu zaman olay yaşanmadan önce önleyici ve caydırıcı rol üstlenir.